XƠ VỮA ĐỘNG MẠCH – NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG, BIẾN CHỨNG VÀ CÁCH PHÒNG NGỪA
Giới thiệu về xơ vữa động mạch
Xơ vữa động mạch (Atherosclerosis) là một bệnh lý tim mạch mạn tính, đặc trưng bởi sự tích tụ mỡ, cholesterol, canxi và các tế bào viêm trong thành động mạch, hình thành mảng xơ vữa. Khi mảng bám lớn dần, lòng động mạch hẹp lại, làm giảm lưu lượng máu đến các cơ quan quan trọng như tim, não, thận, chi.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các bệnh tim mạch liên quan đến xơ vữa động mạch chiếm hơn 30% số ca tử vong toàn cầu mỗi năm. Điều đáng lo ngại là bệnh tiến triển âm thầm, thường chỉ được phát hiện khi đã có biến chứng nghiêm trọng.
Nguyên nhân gây xơ vữa động mạch
Có nhiều yếu tố nguy cơ góp phần hình thành và phát triển bệnh.
Tăng cholesterol máu
Khi nồng độ LDL-cholesterol (“cholesterol xấu”) tăng cao trong máu, chúng dễ dàng lắng đọng trong thành động mạch và hình thành mảng bám.
Tăng huyết áp
Huyết áp cao tạo áp lực lên thành mạch, làm tổn thương nội mạc động mạch, từ đó tạo điều kiện cho mỡ và cholesterol bám dính.
Hút thuốc lá
Khói thuốc chứa hàng nghìn hóa chất độc hại gây viêm, tổn thương thành mạch, thúc đẩy hình thành xơ vữa nhanh hơn.
Béo phì và ít vận động
Thừa cân, béo phì làm tăng nguy cơ rối loạn lipid máu, tăng huyết áp và kháng insulin – những yếu tố nguy cơ trực tiếp của xơ vữa động mạch.
Tiểu đường
Người bị tiểu đường có nguy cơ xơ vữa động mạch cao gấp 2 – 4 lần so với người bình thường.
Chế độ ăn uống không lành mạnh
Ăn nhiều dầu mỡ, đồ chiên rán, thức ăn nhanh, muối, rượu bia… đều làm tăng nguy cơ.
Yếu tố khác
-
Tuổi cao
-
Di truyền
-
Stress kéo dài
-
Thức khuya, lối sống không điều độ
Triệu chứng của xơ vữa động mạch
Điều nguy hiểm là xơ vữa động mạch thường không gây triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Khi lòng mạch bị hẹp nhiều hoặc tắc nghẽn, người bệnh mới cảm nhận được dấu hiệu bất thường.
Xơ vữa động mạch vành (nuôi tim)
-
Đau tức ngực (đặc biệt khi gắng sức)
-
Khó thở
-
Mệt mỏi, choáng váng
Xơ vữa động mạch não
-
Đau đầu, chóng mặt
-
Tê yếu tay chân một bên
-
Nói khó, méo miệng
-
Giảm trí nhớ, rối loạn thị giác
Xơ vữa động mạch chi dưới
-
Đau chân khi đi bộ
-
Da lạnh, tím tái
-
Vết loét khó lành, hoại tử chi
Xơ vữa động mạch thận
-
Tăng huyết áp khó kiểm soát
-
Giảm chức năng thận
Biến chứng nguy hiểm
Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, xơ vữa động mạch có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.
-
Nhồi máu cơ tim: do tắc nghẽn động mạch vành.
-
Đột quỵ não: do tắc hoặc vỡ mạch máu não.
-
Hoại tử chi: do động mạch chi dưới bị tắc nghẽn.
-
Suy tim, suy thận mạn tính.
Chẩn đoán xơ vữa động mạch
Các phương pháp thường được sử dụng:
-
Xét nghiệm máu: kiểm tra cholesterol, triglycerid, đường huyết.
-
Điện tâm đồ (ECG), siêu âm tim.
-
Siêu âm Doppler mạch máu.
-
Chụp CT mạch máu, chụp cộng hưởng từ (MRI).
-
Thông tim và chụp động mạch vành.
Cách điều trị
Mục tiêu điều trị là làm chậm quá trình tiến triển của bệnh, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng sống.
Thay đổi lối sống
-
Ăn uống khoa học: tăng rau xanh, cá, hạn chế thịt đỏ, mỡ động vật.
-
Vận động 30 phút/ngày.
-
Giữ cân nặng hợp lý.
-
Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia.
-
Ngủ đủ giấc, giảm stress.
Thuốc điều trị
-
Thuốc hạ cholesterol máu (statin).
-
Thuốc hạ huyết áp.
-
Thuốc kháng tiểu cầu (aspirin, clopidogrel).
-
Thuốc điều trị tiểu đường.
Can thiệp ngoại khoa
-
Nong mạch và đặt stent.
-
Phẫu thuật bắc cầu động mạch vành.
-
Phẫu thuật lấy bỏ mảng xơ vữa.
Phòng bệnh ngay từ bây giờ
Phòng bệnh vẫn là giải pháp hiệu quả nhất.
-
Kiểm soát huyết áp, đường huyết, mỡ máu.
-
Khám sức khỏe định kỳ.
-
Ăn uống điều độ, tăng cường rau xanh, trái cây, hạt, cá.
-
Tập luyện thể dục thường xuyên.
-
Tránh stress, sống cân bằng.
Kết luận
Xơ vữa động mạch tiến triển âm thầm nhưng để lại hậu quả nặng nề như nhồi máu cơ tim, đột quỵ, suy tim, hoại tử chi. Điều may mắn là chúng ta hoàn toàn có thể phòng ngừa và kiểm soát bệnh bằng việc thay đổi lối sống, kiểm soát các yếu tố nguy cơ và khám sức khỏe định kỳ.
👉 Hãy yêu thương trái tim và não bộ của bạn ngay từ hôm nay. Một chế độ ăn uống khoa học, vận động hợp lý và kiểm soát tốt các bệnh nền sẽ giúp bạn tránh xa xơ vữa động mạch và có một cuộc sống khỏe mạnh, an vui.
