Nhồi máu cơ tim – Hiểu đúng để phòng ngừa và bảo vệ trái tim

Nhồi máu cơ tim là gì?

Nhồi máu cơ tim (Heart Attack) là tình trạng một phần cơ tim bị hoại tử do tắc nghẽn đột ngột động mạch vành, khiến máu không thể nuôi dưỡng tim. Đây là một trong những cấp cứu tim mạch nguy hiểm nhất, có thể gây tử vong trong vài giờ nếu không được phát hiện và xử trí kịp thời.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có hàng triệu ca nhồi máu cơ tim trên toàn cầu. Ở Việt Nam, bệnh đang ngày càng gia tăng do lối sống ít vận động, ăn uống nhiều dầu mỡ, hút thuốc lá, uống rượu bia và căng thẳng kéo dài.

Nguyên nhân gây nhồi máu cơ tim

Có nhiều nguyên nhân dẫn tới nhồi máu cơ tim, trong đó phổ biến nhất là:

Xơ vữa động mạch vành

• Mảng xơ vữa hình thành bên trong thành mạch máu do cholesterol xấu (LDL) tăng cao.

• Khi mảng xơ vữa nứt vỡ, tiểu cầu kết tập tạo cục máu đông → làm tắc nghẽn dòng máu nuôi tim.

Các yếu tố nguy cơ chính

• Tăng huyết áp: khiến mạch máu dễ bị tổn thương.

• Đái tháo đường: làm tổn hại lớp nội mạc mạch, tăng nguy cơ xơ vữa.

• Rối loạn mỡ máu: tăng cholesterol xấu, giảm HDL.

• Hút thuốc lá: gây co thắt mạch và tổn thương thành mạch.

• Béo phì, ít vận động: thúc đẩy hội chứng chuyển hóa, gây hại tim mạch.

• Căng thẳng kéo dài: làm tăng huyết áp và nhịp tim, dễ hình thành cục máu đông.

Nguyên nhân ít gặp

• Co thắt động mạch vành (thường do stress hoặc sử dụng chất kích thích).

• Dị tật bẩm sinh động mạch vành.

• Chấn thương ngực, biến chứng sau phẫu thuật tim.

Một số nguyên nhân thường gặp

Triệu chứng nhồi máu cơ tim – Nhận biết để cứu sống kịp thời

Một trong những điều nguy hiểm của nhồi máu cơ tim là bệnh có thể xảy ra đột ngột. Tuy nhiên, vẫn có một số triệu chứng nhồi máu cơ tim đặc trưng:

Triệu chứng điển hình

• Đau thắt ngực dữ dội: cảm giác đè nặng, bóp nghẹt ở giữa ngực, có thể lan ra vai trái, cánh tay, cổ hoặc hàm.

• Khó thở: cảm thấy hụt hơi, thở gấp.

• Vã mồ hôi lạnh, da tái nhợt.

• Chóng mặt, buồn nôn, nôn ói.

• Cảm giác lo âu, sợ hãi đột ngột, linh cảm bất an.

Triệu chứng không điển hình

Ở một số đối tượng, triệu chứng rất mờ nhạt:

• Người cao tuổi, đặc biệt là phụ nữ.

• Người bệnh tiểu đường (do dây thần kinh bị tổn thương, giảm cảm giác đau).

• Họ có thể chỉ cảm thấy mệt mỏi bất thường, khó thở nhẹ, đau âm ỉ vùng thượng vị, dễ nhầm với bệnh dạ dày.

👉 Chính vì thế, việc nhận biết sớm dấu hiệu nhồi máu cơ tim và gọi cấp cứu ngay là vô cùng quan trọng.

Biến chứng nguy hiểm của nhồi máu cơ tim

Nếu không được cấp cứu kịp thời, nhồi máu cơ tim có thể gây:

• Đột tử do tim ngừng đập.

• Suy tim cấp hoặc mạn tính: do cơ tim bị hoại tử, giảm khả năng co bóp.

• Rối loạn nhịp tim: nguy hiểm, có thể dẫn tới ngừng tuần hoàn.

• Phình thất, vỡ tim: hiếm gặp nhưng rất nguy hiểm.

• Huyết khối trong buồng tim, gây tắc mạch não (đột quỵ) hoặc mạch máu ngoại biên.

Biến chứng rất nguy hiểm tới tính mạng

Chẩn đoán và cấp cứu nhồi máu cơ tim

Chẩn đoán

Bác sĩ thường dựa vào:

• Điện tâm đồ (ECG): phát hiện rối loạn dẫn truyền, dấu hiệu thiếu máu cơ tim.

• Xét nghiệm men tim (Troponin, CK-MB): tăng cao trong nhồi máu cơ tim.

• Siêu âm tim: đánh giá vùng cơ tim bị tổn thương.

• Chụp mạch vành: xác định vị trí và mức độ tắc nghẽn.

Cấp cứu ban đầu

Nếu nghi ngờ nhồi máu cơ tim:

• Gọi ngay 115 hoặc đưa bệnh nhân tới bệnh viện gần nhất có khoa tim mạch.

• Giữ bệnh nhân ngồi hoặc nửa nằm, bình tĩnh, thở đều.

• Nếu có sẵn và được bác sĩ hướng dẫn trước đó: có thể dùng aspirin liều thấp (81–300 mg) để nhai nuốt.

• Tuyệt đối không tự lái xe đi cấp cứu, cần có người hỗ trợ.

Điều trị tại bệnh viện

• Can thiệp mạch vành (PCI): đặt stent để tái thông dòng máu.

• Tiêu sợi huyết: dùng thuốc làm tan cục máu đông (áp dụng khi không có điều kiện can thiệp ngay).

• Điều trị nội khoa lâu dài: thuốc chống đông, hạ mỡ máu, hạ huyết áp, chống kết tập tiểu cầu.

Phòng ngừa nhồi máu cơ tim – Bảo vệ trái tim từ những điều nhỏ nhất

Phòng bệnh luôn quan trọng hơn chữa bệnh. Để giảm nguy cơ nhồi máu cơ tim, cần:

Kiểm soát yếu tố nguy cơ

• Duy trì huyết áp < 130/80 mmHg.

• Kiểm soát đường huyết ở mức an toàn.

• Kiểm tra và điều chỉnh mỡ máu định kỳ.

Chế độ dinh dưỡng lành mạnh

• Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt.

• Hạn chế thức ăn nhanh, dầu mỡ, thực phẩm chế biến sẵn.

• Giảm muối (dưới 5g/ngày).

• Ăn cá ít nhất 2 lần/tuần (omega-3 tốt cho tim mạch).

• Uống đủ nước, hạn chế nước ngọt có gas.

Lối sống khoa học

• Tập thể dục 30 phút mỗi ngày: đi bộ nhanh, đạp xe, bơi lội, yoga.

• Không hút thuốc lá, hạn chế rượu bia.

• Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi ngày.

• Giữ tinh thần thoải mái, tránh stress kéo dài.

Khám sức khỏe định kỳ

• Người từ 40 tuổi trở lên nên khám tim mạch 1–2 lần/năm.

• Người có tiền sử bệnh tim mạch, huyết áp, tiểu đường cần theo dõi thường xuyên.

Nhồi máu cơ tim và cuộc sống về sau

Người từng bị nhồi máu cơ tim có thể vẫn sống khỏe mạnh nếu:

• Tuân thủ đúng phác đồ điều trị và dùng thuốc theo chỉ định.

• Duy trì lối sống lành mạnh.

• Tham gia chương trình phục hồi chức năng tim mạch (cardiac rehab) tại bệnh viện.

• Giữ thái độ lạc quan, tinh thần tích cực, vì stress sẽ khiến bệnh nặng hơn.

Kết luận

Nhồi máu cơ tim là một cấp cứu nguy hiểm, có thể cướp đi sinh mạng chỉ trong vài giờ. Tuy nhiên, nếu hiểu đúng – nhận biết sớm – phòng ngừa kịp thời, chúng ta hoàn toàn có thể giảm thiểu nguy cơ.

👉 Hãy bắt đầu từ hôm nay bằng cách:

• Ăn uống lành mạnh.

• Tập thể dục đều đặn.

• Khám sức khỏe tim mạch định kỳ.

• Nói không với thuốc lá và hạn chế rượu bia.

💖 Bảo vệ trái tim chính là bảo vệ sự sống.